Czym właściwie jest łykawość? Jest to jeden z narowów koni zaliczany do grupy stereotypii oralnych. Konie łykają najczęściej podpierając siekacze szczęki o żłób, drzwi boksu, czy ogrodzenie. Obserwuje się także konie łykające bez podparcia. Łykawość polega na zaciąganiu powietrza do przełyku, co zachodzi przy specyficznym napięciu mięśni szyi.

Przyczyny łykawości u koni

Choć dokładna geneza łykawości nie jest znana, jej występowanie jest najczęściej łączone z utrzymywaniem koni w niedostatecznych warunkach, które są przyczyną problemów behawioralnych. Jedna z teorii mówi o tym, że łykawość może być sposobem radzenia sobie z dyskomfortem ze strony układu pokarmowego. Teoria ta zakłada, że nieprawidłowy sposób żywienia, brak dostępu do paszy objętościowej i tym samym uniemożliwienie żucia prowadzi do obniżenia pH śliny, co wtórnie utrudnia buforowanie kwasu żołądkowego, a to z kolei skutkuje drażnieniem ścian żołądka i powoduje ból. Ten ból konie próbują złagodzić poprzez zaciąganie powietrza, które ma inicjować wydzielanie śliny bez pobierania pokarmu. Teoria ta była badana przez Katherine Houpt, ale nie znalazła jednoznacznego potwierdzenia, choć jej prawidłowość nie została też wykluczona. Badania Nagy i wsp. wykazały, że konie mogą uczyć się stereotypii przybywając w sąsiedztwie konia wykazującego takie zachowania. Dotyczy to zarówno tkania, jak i łykawości.

Wrzody a łykawość

Choć w środowisku koniarzy często można spotkać się z przeświadczeniem, że łykawość jest jednoznacznie powiązana z wrzodami żołądka, sprawa zdaje się nie być taka prosta. Do niedawna powszechne było przekonanie o tym, że koń łykając zaciąga powietrze do żołądka, a to z kolei jest przyczyną występowania kolek. Badania pokazują jednak, że zaciągane powietrze nie dostaje się do żołądka i nie prowadzi bezpośrednio do ich występowania. Wnioski wyciągnięte z przebadania grup koni wrzodowych i łykawych przedstawiają łykawość jako sposób radzenia sobie z dyskomfortem powodowanym przez wrzody żołądka, ale odrzucają tę stereotypię jako przyczynę powstawania choroby wrzodowej. Konie wrzodowe mogą więc być łykawe, ale nie zawsze tak będzie.

Wyleczenie choroby wrzodowej nie zawsze skutkuje jednak zmniejszeniem nasilenia łykawości. Freire i wsp. w swoich badaniach nie potwierdzili skuteczności stosowania leków zobojętniających pH żołądka na zmniejszenie częstotliwości łykania bądź jego zniesienie. Może być to związane z łykaniem nawykowym, kiedy przyzwyczajenie jest tak silne, że nie mija pomimo poprawy warunków/zmniejszenia dyskomfortu. Niektórzy właściciele donoszą z kolei, że zaleczenie choroby wrzodowej wiązało się z poprawą w temacie łykania. Żeby oszacować co jest przyczyną tak rozbieżnych wyników należałoby wziąć pod uwagę również cechy takie jak podatność na stres, narażenie na zmiany środowiskowe, obciążenie treningowe i prawdopodobnie wiele innych zmiennych, które oprócz choroby wrzodowej mogły istotnie wpłynąć na występowanie łykawości.

Związek pomiędzy łykawością a selenem

Odpowiedni poziom pierwiastków śladowych, takich jak selen, mangan i miedź, chroni organizm przed skutkami stresu oksydacyjnego. Grupa badawcza, w której skład weszli Omidi, A., R. Jafari, N. Saeed i inni, wykazała że stężenie selenu we krwi koni łykawych było niższe, niż w przypadku koni niewykazujących tej stereotypii. Na podstawie zebranych danych naukowcy postawili wniosek, w którym stwierdza się, że zmiany w poziomie selenu we krwi, a tym samym zwiększenie poziomu stresu oksydacyjnego, mogą odgrywać rolę w patofizjologii zachowań stereotypowych u koni.

Żeby ograniczyć narażenie na niedobory, a tym samym zapewnić koniowi wrzodowemu (i każdemu innemu) możliwość radzenia sobie ze stresem, który może wpływać negatywnie na nasilenie łykawości warto przyjrzeć się dokładnie końskiej diecie. Produkty wspierające prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, uzupełniające niedobory, a także wiele innych są dostępne w sklepie Hippovet.

Natalia Marcinkowska – fizjoterapeuta zwierząt, dietetyk HippoVet+