Wraz z wiosną w większości stajni rozpoczyna się sezon pastwiskowy. W Polsce trwa on zazwyczaj od kwietnia do wczesnej jesieni. Trawa jest dla koni nie tylko ogromnym przysmakiem, ale również źródłem wielu składników odżywczych. Jest ona bogata jest w białko, tłuszcze a także witaminy i minerały. Ze względu na udział w runi pastwiskowej traw, ziół czy roślin motylkowatych ilość składników odżywczych jest zmienna.
Młoda trawa wiosenna, dojrzała trawa w okresie letnim i trawa jesienna zawierają te same podstawowe składniki – między innymi wodę, witaminy, minerały, białko, cukry, skrobię i włókno surowe – jednak proporcje tych składników znacznie się różnią w zależności od pory roku. Wzrost trawy wiosennej jest dosyć szybki, zawiera wtedy sporą ilość wody – około 80%. Trawa ta jest miękka, ze względu na wyższy stosunek liści do łodyg (niewielka ilość włókna surowego), co sprawia, że jest łatwa do żucia i chętnie pobierana przez konie.
Na co więc należy zwrócić uwagę podczas wypasu koni wiosną?
Na walory smakowe trawy w głównej mierze wpływa zawartość cukrów, w szczególności fruktanów. Fruktany powstają, gdy kilka cząsteczek fruktozy jest związanych ze sobą, tworząc łańcuchy. Trawy potrzebują ich więcej w okresach gwałtownego wzrostu (wiosna, a także dni deszczowe po gorącej letniej pogodzie) i czasach, gdy trawa jest zestresowana (nadmierny wypas, susza, wysokie zasolenie w glebie). Poziom fruktanów zmienia się wraz z porą dnia, zazwyczaj latem jest najwyższy późnym popołudniem i wieczorem, a najniższy w bardzo wczesnych godzinach porannych.
Ilość fruktanów w trawie jest różna także w samej roślinie
Cukier powstaje w procesie fotosyntezy, a poziom cukru wzrasta w liściach w ciągu dnia. W nocy roślina wykorzystuje tę energię do wzrostu, gromadząc dodatkowy cukier w dolnej części łodygi. Jednak chłodne noce nie sprzyjają wzrostowi, a cukry mogą pozostać w liściach, które chętnie są spożywane przez pasące się konie – z tego powodu po mroźnych nocach należy wstrzymać się z porannym wypasem. Jeśli pastwiska oferują wyższą trawę, konie jedzą więcej wierzchołków roślin, nadmierne eksploatowane pastwiska mogą jednak zmusić konie do przycinania trawy blisko powierzchni ziemi, zjadając w ten sposób niższe łodygi, które zawierają największą ilość fruktanów.
Zaburzenia układu pokarmowego związane z fruktanami
Pobieranie zbyt dużej dawki traw, które zostały zestresowane z powodu suszy lub mrozu, może przyczynić się do wystąpienia poważanego schorzenia jakim jest ochwat. Fruktany, w przeciwieństwie do wielu innych cukrów, nie mogą być rozłożone enzymatycznie i dlatego trafiają do jelita grubego, gdzie są poddane fermentacji przez florę bakteryjną. Szybka fermentacja fruktanów w jelicie grubym powoduje niepożądane zmiany pH w wyniku produkcji lotnych kwasów tłuszczowych i kwasu mlekowego. Innym powikłaniem nadmiernej konsumpcji fruktanów jest subkliniczna kwasica. Mechanizm subklinicznej kwasicy jest podobny do opisanego powyżej przypadku ochwatu z jednym ważnym wyjątkiem. Konie z subkliniczną kwasicą cierpią na chroniczne niskie pH i podwyższony poziom kwasu mlekowego w jelitach. Chociaż mogą nie doświadczyć pełnego ochwatu, dyskomfort związany z tym stanem może negatywnie wpłynąć na postawę i ogólny stan zdrowia. Konie z przewlekłą subkliniczną kwasicą są predysponowane do poważnych schorzeń jelita grubego .
W jaki sposób właściciele koni mogą zminimalizować problemy zdrowotne związane z bujnymi pastwiskami?
– Należy stopniowo zwiększać czas pobytu koni na pastwisku. Powolne wydłużanie czasu spędzanego na szybko rosnących pastwiskach zwiększa prawdopodobieństwo, że konie unikną powikłań żołądkowo-jelitowych i metabolicznych)
– Zrezygnować z wypasu jeśli dobowa amplituda temperatur jest zbyt wysoka – mroźne noce i ciepłe dni sprzyjają wysokiej zawartości fruktanów w roślinach.
– Doskonałym uzupełnieniem diety opartej na wiosennej trawie mogą być sieczki w postaci suszu z traw i ziół (PreAlpin Wiesencobs, PreAlpin Aspero, PreAlpin Compact) charakteryzujące się wysoką zawartością włókna.
– Szczególnie pomocne będą probiotyki (Biocell Probiotic, proBiom+), których podawanie powinniśmy rozpocząć jeszcze przed sezonem pastwiskowym.
– Na początku sezonu pastwiskowego trawa nie powinna być jedyną paszą objętościową. Należy przez całą wiosnę dokarmiać konie sianem mimo jego mniej chętnego pobierania (Alpenheu)