Energia potrzebna jest w organizmie do utrzymania wszystkich przemian w nim zachodzących. Gdy mamy jej za mało, organizm zaczyna wykorzystywać rezerwy, stąd może pojawić się osowiałość czy utrata na wadze. Energia możemy dostarczyć do organizmu tylko w jeden sposób – z pożywieniem. W przypadku doboru diety dla konia trzeba brać pod uwagę nie tylko na jej ilość, ale także jakość oraz jej działanie. Należy również pamiętać, że nie tylko konie sportowe mają większe zapotrzebowanie na energię. Konie rosnące, czy podczas klacze w laktacji, czy wymiany sierści będą potrzebowały większego jej udziału w diecie. Od tego jakiej energii będziemy potrzebować zależy przede wszystkim sposób użytkowania naszych koni oraz ich temperamentu.
Skąd pochodzi energia?
Głównym źródłem energii w paszy jest włókno, skrobia i tłuszcze (oleje). W ciężkich przypadkach energia może pochodzić również z białka, jednak droga jego przemiany jest bardzo długa, a efektem ubocznym podczas przemian są szkodliwe substancje. Za duża ilość białka w diecie z jednoczesnym zbyt małym udziałem energii może zwiększyć zapotrzebowanie na wodę oraz spowodować zwiększenie ilość mocznika we krwi, co może prowadzić do zaburzeń trawienia oraz problemów z układem nerwowym.
Zbilansowana dieta każdego konia powinna zawierać mieszaninę różnych źródeł energii. Otrzymamy wtedy konia ustabilizowanego pod względem energetycznym, sprawnego fizycznie i wydajnego. Ponieważ konie to zwierzęta, których układ pokarmowy został przystosowany do pobierania włóknistej paszy, należy unikać nadmiernej ilości skrobi. Zbyt duża ilość paszy treściwej może doprowadzić do ochwatu lub problemów metabolicznych. Niestety każda substancja odżywcza w nadmiernej ilości ( tłuszcz, białka) również może przynieść więcej szkody niż pożytku.
Skrobia jest uniwersalnym źródłem energii dla koni. Rozkładana jest w jelicie cienkim na mniejsze cząsteczki glukozy i wchłaniana do krwi. W większej części są one utleniane do glikogenu i zużywane podczas aktywności mięśni, część jednak trafia do wątroby bądź odkładana jest w tkankę tłuszczową.
Glikogen mięśniowy jest ważnym paliwem do wytwarzania energii podczas wysiłku fizycznego. Zbyt mała ilość glikogenu podczas wysiłku może prowadzić do hipoglikemii (niski poziom cukru we krwi), co ma negatywny wpływ na układ nerwowy oraz powoduje zmęczenie. Istnieje jednak ograniczenie ilości skrobi, którą powinna zawierać dieta konia. Jeśli zbyt duża ilość skrobi zostanie podana w jednym posiłku, możemy przekroczyć zdolność jelita cienkiego do trawienia. W takim wypadku, część skrobi przedostaje się do jelita grubego gdzie fermentuje. Powoduje to zmniejszenie pH, a więc staje się ono bardziej kwasowe. Doprowadza to niestety do obumierania niektórych bakterii jelitowych oraz uwalniania toksyn do krwi, co w dalszym ciągu może prowadzić do kolek oraz ochwatu.
Pasza treściwa bogata w skrobię zapewnia szybko uwalnianą energię i jest powszechnie stosowana w żywieniu koni roboczych, szczególnie takich, które potrzebują natychmiastowego wyrzutu energii. Zboża różnią się pomiędzy sobą ilością skrobi. Powszechnie stosowaną pasza w żywieniu koni jest owies, jest on łatwo strawny i mimo iż zawiera dużo skrobi to w mniejszych ilościach jest bezpieczny w karmieniu. Owies jednak nie za dobrze sprawdza się u koni nerwowych. A to dlatego, że posiada substancję pobudzające, takie jak awenina.
Tłuszcz jest mniej wszechstronnym źródłem energii niż skrobia, ponieważ może być wykorzystywany tylko w celu wytworzenia energii, bądź może zostać odłożony w postaci tkanki tłuszczowej. Kwasy tłuszczowe nie mogą być przekształcane w glukozę lub wykorzystywane do syntezy glikogenu. Trzeba brać jednak pod uwagę to, że tłuszcz może prowadzić do oszczędności glikogenu mięśniowego, co poprawia wytrzymałość organizmu zwierzęcia. Oleje są wolno uwalnianym źródłem energii, w związku z czym idealnie sprawdzają się u koni bardziej nerwowych i źle reagujących na zbyt dużą ilość skrobi w diecie. Olej zapewnia 2,25 razy więcej energii niż jego równowartość w zbożu. Jest więc idealnym rozwiązaniem dla koni, które nie chcą pobierać dużej ilości paszy lub biorą udział np. w kilkudniowych rajdach.
Włókno jest niezbędnym składnikiem każdej końskiej diety. Niemożliwym bez niego jest prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego konia. Dostosowany jest on do fermentowania i przetwarzania dużych ilości błonnika. Produkty końcowe fermentacji włókien mogą być wykorzystywane jako źródło energii przez cały dzień, ponieważ fermentacja trwa długo po spożyciu posiłku. Duża ilość włókna w diecie pozwala dostarczyć do organizmu stabilna energię, zapobiega również powstawaniu wrzodów oraz kolek. Oczywiście włókno tak jak każdy inny składnik diety może być lepszej lub gorszej jakości. Bardzo wartościowym źródłem włókna jest lucerna, wysłodki oraz śruta sojowa. Włókno z nich pochodzące jest bardzo dobrze trawione. Energia uwalniana z włókna jest idealna dla koni nerwowych i nadpobudliwych, oraz takich, które potrzebują wolno uwalnianej energii w pracy (WKKW, rajdy). Mimo wszystko włókno w postaci zielonki bądź siana powinno wynosić wagowo minimum 1,5 % masy ciała konia, ale bardzo dobrze jest gdy jej udział to ponad 2%. Wiele koni w lekkiej i średniej pracy doskonale daje sobie radę żywiąc się tylko pasza objętościowa ad libitum. Należy tylko pamiętać, aby uzupełnić wtedy dietę konia o podstawowe witaminy i minerały.
Różne źródła dla różnych koni
Istnieje wiele różnych źródeł energii z których możemy pozyskać ją dla naszych koni. Powinniśmy pamiętać jednak o tym, aby używać dużo energii wolno uwalnianej (oleje, włókna).
My jako źródło energii polecamy m.in.:
-Struktur Energetikum – wysoko skoncentrowana mieszanka, szybko dająca koniom zastrzyk energii,
-Mebio Sport Musli – mieszanka dla koni sportowych bogata w energię wolnouwalnianą,
-Brandon XP – energetyczna mieszanka wzbogacona o nukleotydy,
-Cocolin – olej lniano-kokosowy, wzbogacony o antyoksydanty, stanowiący dodatkowe źródło energii wolnouwalnianej.
